کانکتور (connector) چیست؟

کانکتور (Connector) به معنی متصل کننده، از ریشه کلمه (Connect) به معنی اتصال گرفته شده. در واقع کانکتور به قطعاتی گفته می شود که برای برقراری اتصال در قسمت های مختلف مدارهای الکتریکی و الکترونیکی استفاده می شوند. دلیل به کارگیری کانکتور کاهش احتمال قطعی و امکان تعویض در آینده (مثلا بر اثر خرابی) است. کانکتورها عموما در قسمت هایی مانند ورودی منابع تغذیه و محل اتصال برد با قطعات جانبی نصب می شوند.

ویژگی های کانکتور:

کانکتورها با توجه به تفاوت هایی که در ظاهر و کارایی دارند، یک سری ویژگی ها مشترک هم دارند که آنها را در دسته کانکتورها قرار داده می دهد که در ادامه به آنها اشاره می کنیم:

• جنسیت (Gender): کانکتورها دو جنس نر و ماده دارند. معمولا بخش ماده (یا مادگی) روی برد نصب شده و بخش نر (یا نری) برای اتصال درون بخش مادگی قرار میگیرد.
• پلاریته (Polarity):کانکتورها معمولا فقط در یک جهت خاص متصل می شوند به همین جهت در آنها پلاریته ( جهت مثبت و منفی) اهمیت دارد. برای اینکه آنها در جهت درست نصب و یا اتصال برقرار کنند در بخشی از آنها زائده ای قرار می گیرد که در جهات دیگر قابلیت اتصال نداشته باشند.
• اتصال (Contact): اصلی ترین بخش کانکتورها بخش اتصال آنهاست. بخش اتصال در واقع قطعات فلزی ریزی هستند که معمولا داخل آنها قرار دارند و وظیفه آنها برقراری اتصال (معمولا بین نری و مادگی) است. بیشتر مشکلات بردها عدم اتصال درست آنها به خاطر خرابی، اکسیده شدن و یا کثیف شدن این بخش است.
• گام (Pitch): اتصال (Contact) ها در کانکتورها با یک الگو و فاصله خاص روی آن چیده شده اند. به این فواصل منظم بین اتصال ها گام گفته می شود. توجه به گام ها در مدارات بسیار مهم است چرا که ممکن است دو کانکتور که به نظر یکسان می رسند گام های متفاوت داشته باشند و به درستی روی برد نصب نشود.
• پایه(Mount): پایه در واقع تعیین می کند کانکتور از نظر مکانیکی چگونه نصب شود و زاویه آن با اتصالات چقدر باشد.
• سیکل طول عمر (Mating cycles): سیکل طول عمر در واقع تعداد دفعات کارکرد کانکتور را نشان می دهد. با توجه به نیازمان باید توجه داشته باشیم سیکل طول عمر مناسب انتخاب کنیم.

انواع کانکتور:

کانکتورها از نظر شکل، اندازه و کارایی متفاوت هستند و همین موضوع باعث شده تا طیف گسترده ای داشته باشند. در ادامه به بررسی 19 مدل پر استفاده آن می پردازیم:

1. کانکتور BNC

BNC مخفف British Naval Connector می باشد که برای اتصال انواع کابل کواکسیال استفاده می شود. بیشترین استفاده BNC برای اتصالات دوربین مداربسته است. بی ان سی در دو مدل اتصال وجود دارد، پیچی و پرسی. در گذشته بسیاری از شبکه های کامپیوتری هم از BNC استفاده میکردند که امروزه RG45 جای آن را گرفته است. بی ان سی در اتصالات تجهیزات رادیویی، تجهیزات آزمایشگاهی و تجهیزات سیگنال های ویدیویی نیز استفاده می شود.

2. کانکتور PS2

PS2 که مخفف Personal System 2 است در واقع نام یکی از کامپیوترهای تولیدی IBM بود. PS2 ۶ پین دارد و برای اتصال دستگاه ‌های ورودی مانند میکروفون، ماوس و کیبورد استفاده میشد. امروزه در کامپیوترها PS2 به سختی یافت می شود در حالی که در کامپیوتر های کمی قدیمی تر PS2 جزو مهمترین درگاه ها بوده.

3. کانکتور USB

USB که مخفف universal serial bus است، برای انتقال دیتا و گاهی برای شارژ استفاده می‌شود. USB مدل های گوناگون و سه ویرایش به نام USB 1.0, 2.0, 3.0 را وارد بازار کرده. USB قابلیت اتصال به دستگاه‌های متنوع ورودی خروجی، ابزار‌ها، گجت‌ها و... را دارد. مثلا USB-A عموما در رایانه ها، USB-B برای اتصال چاپگرها، USB-C و micro USB-B برای اتصال گوشی ها و گجت های هوشمند به کار می روند. در ادامه انواع کانکتور USB را نام میبریم:

1. USB-A
2. USB-B
3. USB-C
4. USB-AB
5. USB-B SS
6. mini USB-AB
7. mini USB-A
8. mini USB-B
9. mini USB-AB
10. mini USB-AB

4. کانکتور HDMI

HDMI که مخفف High Definition Multimedia Interface است اولین و البته تنها سوکتی است که به صورت تجاری ارائه شد تا انتقال صدا و تصویر را همزمان و به صورت دیجیتال فشرده نشده انتقال دهد. اچ دی ام آی انتقال صوت و تصویر را با یک کابل انجام میدهد و دو مدل استاندارد و mini دارد.

5. کانکتورRJ45

RJ45 یا Registered Jack 45 یک سوکت استاندارد شبکه است که درکابل‌ اترنت کاربرد دارد. دستگاه هایی که برای ارتباط از پروتکل اترنت استفاده میکنند باید بهRJ45 مجهز باشند.RJ45 مادگی، کی استون نام دارد. RJ45 هشت پین است و ترتیب رنگ رشته های سیم در آن از استانداردهای خاصی پیروی میکند.

6. کانکتور RJ11

RJ11 ها 4 ، 6 و 2 پین هستند و از نظر ظاهری شبیه RJ45 هستند اما برای اتصالات تلفن استفاده می شوند و از کابل تلفن تک زوج ، 2 و 3 زوج برای اتصال پشتیبانی می کند. در این کابل ها ترکیب رنگ در سوکت اهمیت و استانداردی ندارند ، اما معمولا برای جلوگیری از خطا هر دو سمت سیم، باید از ترکیب رنگ مشابه استفاده کنند.

7. کانکتور AUX

AUX که به جک هدفون 3.5mm معروف است. سه پین است و توانایی انتقال صوت به صورت 2 کانال استریو را دارد و در دستگاه‌های مختلف صوتی وجود دارد.

8. کانکتور Lightning

Lightning که در محصولات جدید اپل مانند آیفون و آیپد وجود دارد، روی دستگاه های بعد از آیفون ۵ نصب شده دوطرفه است و به هر جهتی که آن را وارد کنیم اتصال برقرار می شود. لایتنینگ مانند USB برای شارژر و انتقال دیتا بکار می رود. لایتنینگ 16 پینی که جایگزین کانکتور ۳۰ پین محصولان اپل شده است منحصر به شرکت اپل است.

9. کانکتور DB15

DB15 که به فیش VGA یا پورت گرافیک در کامپیوترها شهرت دارد 15 پین می باشد. پین های DB15 در دو ردیف چیده شده اند. DB15 برای ارتباط بین کامپیوتر، لپ‌تاپ و سایر دستگاه های پخش کننده ویدئویی که پورت VGA دارد به نمایش‌گر هایی مانند مانیتور، ویدئو پروژکتور، تلویزیون ، و... است.

10. کانکتور GX

GX به شکل دایره ای طراحی شده و در مدلهای 16GX، 12GX و 18GX که نشان دهنده قطر دهانه آن است وجود دارند. GX برای کاربرد های متفاوت از 2 تا 12 پین طراحی شده است که در تجهیزات و صنایع نظامی کاربرد دارد.

11. کانکتور ATX

ATX که به نام فیش مادربرد یا پاور شناخته می شود 24 پین است و برای تغذیه مادربرد در رایانه ها مورد استفاده قرار میگیرد. از نظر ابعاد بزرگترین کانکتور پاور رایانه هاست. پین های ATX به صورت دو تکه ۲۰ پین و ۴ پین قابل استفاده است. ATX دو استاندارد ATX12V 2.x و ATX12V 1.X دارد.

12. کانکتور PH

PH به عنوان سوکت مخابراتی در برد های سنسور و همچنین میکروکنترلرها و ...استفاده میشود. PH که به صورت مینیاتوری و از 2 تا 10 پین طراحی می شود.

13. کانکتور XH

XH مانند PH کاربرد مخابراتی دارد و از 2 تا 8 پین در بازار موجود است. XH با نام سوکت دزدگیری هم شناخته می شود.

14. کانکتور PHL

PHL یک سوکت قفل دار است که پین های آن دو ردیفه میباشند. PHL با تعداد پین های آن از2*5، 2*25 و 2*32 و... در بازار موجود است.

15. کانکتور آداپتور

جک آداپتور، سه پین جهت اتصال دارد و جهت ورود نیروی برق که توسط آداپتور تامین می شود در بردهای الکترونیکی استفاده می شود.

16. کانکتور IDC

IDC برای اتصال به باکس هدر استفاده میشود. مدل های متفاوتی از IDC وجود دارد. آی دی سی دو ردیفه و قفل دار است و با تعداد پین های 2*4 و 2*5 و... تا 2*20، 2*25 یافت می شود.

17. کانکتور فونیکس

فونیکس نوعی ترمینال است که طراحی شده تا برای اتصال مدار به ولتاژهای بالا استفاده شود. این قطعه دو تکه نری مادگی ساخته می شود. یک قسمت به صورت ثابت روی مدار نصب میشود و دیگری به شکل متحرک و بر سر کابل نصب شود. فونیکس با تعداد پین های 2، 3، 4 و بالاتر در بازار یافت می شود.

18.کانکتور IC

از متنوع ترین نوع کانکتورها که به نام سوکت IC نیز شناخته می شود می باشد. برای انواع مختلف آی سی موجود سوکت IC وجود دارد و مسلما تعداد پایه های آن متناسب با آی سی مورد نظر است. این سوکت به منظور امکان تعویض آی سی در آینده در صورت خرابی، بدون نیاز به حرارت دادن برد است.

19.کانکتور کابلشو

کابلشو، وایرشو یا سر سیم برای اتصال به سر سیم ها و کابل ها طراحی شده اند و در شکلها و اندازه های متفاوتی در بازار موجودند. سایز کابلشو ها با توجه به سطح مقطع سیم ها شماره گذاری می شوند و هر سطح مقطع هم رنگ خاص خود را دارد. کابلشو ها به صورت تک رشته، دو رشته، حلقه ای، دو شاخ و... موجودند. برای سایز های بالا دیگر از رنگ بندی استفاده نمیشود و تنها یک قطعه فلزی شماره دار و فقط به شکل حلقه ای (برای اطمینان از اتصال قوی در ولتاژها و جریان های بالا) وجود دارد.

علاوه بر این ها انواع باکس هدر، سوکت های سیم کارت، پین هدر ها و... همگی در گروه کانکتورها جا میگیرند.

کانکتورهای برق ( ترمینال های برق در زبان محاوره فارسی)  

کانکتور یا ترمینال های برق دارای پیچ نوعی از کانکتورهای الکتریکی هستند که در آن ها سیم ها توسط پیچ های ترمینال ها نگه داشته می شوند و در نهایت اتصال مورد نظر برقرار می شود. 

در این متن توضیحات مختصری از ترمینال های دارای پیچ ارائه می گردد.

روش مرسوم و غیر ایمنی که بین بسیاری از مردم جهان برای اتصال دو سیم به یکدیگر رایج شده است این است که قسمت فلزی دو سیم را روی هم گذاشته و روی آن را با نوار چسب می پوشانند با این کار یک اتصال ۱۰۰ درصد غیر ایمن و ناکارآمد درست می کنند که هم دوام زیادی ندارد و هم در شرایط مختلف باعث حوادث ناگوار زیادی از قبیل اتصالی در سیستم برق رسانی و آتش سوزی می شود.در این متن ما ((گروه صنعتی ونوس)) به شما می گوییم که چرا باید برای اتصال سیم ها از کانکتورهای مطمئن برای این منظور استفاده کرد.

به طور کلی در ترمینال های برق سیم های وارد شده به خانه های مورد نظر ممکن است به طور مستقیم زیر پیچ ها قرار گیرند و یا ممکن است زیر یک صفحه فلزی که برای محافظت بیشتر از آسیب دیدگی و پارگی سیم ها تعبیه شده است و توسط پیچ ها کنترل می شود قرار گیرند.

به طور استاندارد تمامی سیم و کابل های موجود در جهان دارای یک عایق روکش برای جلوگیری از برق گرفتگی استفاده کننده هستند که برای استفاده از ترمینال جهت اتصال به سیم دیگر باید قسمتی از روکش سیم از روی آن جدا شده و سپس در داخل خانه مورد نظر قرار گیرد و پیچ روی آن پیچانده شود البته اسفاده از سر سیم های موجود در بازار جهت اتصال به قسمت لخت سیم مورد نظر و سپس قرار گرفتن در خانه مورد نظر و پیچاندن پیچ روی آن برای یک اتصال ایمن پیشنهاد می گردد. بسته به طراحی انجام شده و گل پیچ مورد نظر استفاده از پیچ گوشتی مناسب جهت بستن پیچ ها توصیه می شود.

موارد استفاده :

ترمینال های برق به طور گسترده در سیم کشی ساختمان ها برای توزیع نیروی الکتریسیته جهت اتصال کلیدها و پریزها، سیستم های روشنایی، لوازم خانگی، تجهیزات اداری، سیستم های تهویه مطبوع و ….. استفاده می شوند و محصولات تولیدی این گروه صنعتی بسته به نوع انتخابی توانایی مدیریت برق تا ۶۰۰ ولت و ۸۰ آمپر را دارا هستند.

همچنین این نوع کانکتور ها قابلیت وصل شدن به محل مورد استفاده خود را دارند.

از ترمینال های برق در مواردی چون اتصال سیم ارت، محافظ های الکتریکی و الکترونیکی، سیستم های صوتی داخل سالن ها جهت فراهم کردن تعداد مورد نیاز ورودی و خروجی، سیستم های کنترل و هشدار داخل ساختمان ها نیز استفاده می شوند.

ترمینال های برق چند خانه:

ترمینال های برق چند خانه می توانند در شکل های مختلفی ظاهر شوند.از جمله دو خانه، سه خانه و …. که توسط مانع ایزوله پلاستیکی ( از جنس های مختلف بنا به کاربردهای مختلف ) از یکدیگر جدا شده اند که هر قسمت یا خانه توسط یک مغزی ( از جنس برنج یا مس ) و دو پیچ مجزا از قسمت های دیگر جدا شده اند

این چیدمان تا آخر ترمینال به همین ترتیب ادامه دارد و تعداد خانه های ترمینال مورد نظر بستگی به کاربرد آن و جای مورد استفاده آن دارد و انتهایی برای تعداد خانه های آن وجود ندارد ( البته این قسمت از کار تکنولوژی انحصاری محصولات ما است ).

به طور کلی ترمینال ها می توانند به صورت یک رشته ترمینال چیده شوند که تعداد بسیار زیادی پیچ در طول این رشته بلند قرار دارد و این رشته ها باعث ایجاد یک باس بار برای توزیع کلی جریان و قدرت برق به عنوان یک کانکتور اصلی ورودی می شوند.

ترمینال برق دو خانه و سه خانه اغلب در سیستم ها و صنایع روشنایی و ترانس ها و بالاست های الکترونیکی کاربرد دارند البته برای اطمینان از کارکرد درست و همچنین رعایت موارد ایمنی از جنس بدنه پلی آمید این ترمینال ها به جهت تحمل حرارتی تا ۱۱۰ درجه سانتیگراد در هنگام داغ شدن و به اصطلاح آمپر کشیدن استفاده می گردد.

ترمینال های فشاری که به زودی اطلاعات کاملی از این محصول ارایه می گردد.

محصولات تولیدی ما در متریال های مختلف از جمله پلی اتیلن،پلی آمید،پی وی سی و…… بنا به سفارش و در رنگ های مختلف و با آپشن های مختلف در بازار های جهانی عرضه می شوند که در ادامه نگاهی اجمالی به هرکدام از این موارد خواهیم کرد.

پلی اتیلن : 

موارد استفاده: به صورت ترموپلاستیک، الیاف، لوله، فیلم و ...

مونومر: اتیلن

روشهای پلیمریزاسیون: زنجیر رادیکالی آزاد

ریخت‌شناسی: بسیار بلورین (پلی اتیلن خطی)، بی نظم (آمورف) با درصد تبلور پایین (پلی اتیلن شاخه‌ای)

دمای ذوب: در حدود ۱۲۰-۱۳۰ درجه سانتیگراد

دمای انتقال شیشه‌ای: در حدود ۸۰- درجه سانتیگراد (با توجه به درصد تبلور پلیمر تغییر می‌کند)

ترمینال های برقی که به صورت جنرال در دسترس عموم قرار دارند و استفاده عام دارند در تولیدشان از این مواد استفاده شده است این ترمینال ها قابلیت استفاده در دمای ۴۰- درجه سانیگراد تا ۷۵ درجه سانتیگراد را دارا هستند و به علت قیمت مناسب آنها نسبت به بقیه موارد بسیار مورد استقبال قرار گرفته اند. 

منبع:ونوس