اشنایی با انواع دیسک های نوری

دیسک نوری در سال 1958 ابداع گردید. در سال 1961 و 1969، David Paul Gregg یک گواهینامه ثبت اختراع برای دیسک نوری آنالوگ (برای ضبط ویدئویی) دریافت نمود.
در گذشته، موسیقی بر روی صفحات گرامافون(فونوگراف) ذخیره و توسط دستگاه گرامافون خوانده می شد. اما به دلیل مشکلاتی که این دستگاه ها داشتند که از جمله می توان به اندازه بزرگ این رسانه اشاره کرد، شرکت های فعال در این امر تصمیم گرفتند که رسانه ای تولید کنند که بتوان موسیقی را به صورت دیجیتالی بر روی آن کد کرد. علی رغم اینکه دلیل اولیه پیدایش این رسانه ها، ذخیره موسیقی بر روی آن بود، اما به سبب پیدایش الگوهای مناسب برای ذخیره کردن اطلاعات به صورت دیجیتالی بر روی آن ها، بعدها مورد بهره برداری گسترده تری واقع گشتند. نخستین تلاش های برای تولید سی دی در سال 1970 شرکت فیلیپس صورت گرفت. این تلاش ها ابتدا با هدف تولید دیسک هایی تحت عنوان ALP صورت گرفت که بتوانند جایگزین مناسبی برای صفحات گرامافون معروف آن زمان یعنی وینیل (Vinyl Records) باشند.
در ژاپن و در آمریکا، پایونیر، "ویدئو دیسک " را معرفی نمود. در 1979 دو شرکت فیلیپس و سونی در قالب یک کنسرسیوم شروع به همکاری نموده و در سال 1983، " دیسک فشرده صوتی" را عرضه نمودند.
در نیمه دهه نود میلادی، یک کنسرسیوم از سازندگان، نسل دوم دیسک اپتیکال یا همان DVD را معرفی نمودند.
دیسک نوری نسل سوم معروف به Blu-ray، طی سال های 2006-2000 معرفی گردید. انجمن DBA متشکل از شرکت های پیشرو در این صنعت (شامل اپل، هیتاچی، JVC ،HP،میتسوبیشی ،پاناسونیک، پایونیر، فیلیپس، سامسونگ، شارپ، سونی، TDK و تامسون)، کار توسعه این دیسک نوری جدید را به عهده دارند.
امروزه، تقریبا پی سی ها دارای یک درایو نوری هستند که از قابلیت نوشتن یا burning داده ها بر روی دیسک(چه CD DVD یا BD)، برخوردار هستند. اما به واسطه وجود واژه های فنی گیج کننده و فرمت های متعدد، نوشتن بر روی دیسک مطلبی است که می تواند حتی باعث وحشت کاربران پیشرفته کامپیوتر شود. در نتیجه این امر، بسیاری از افراد، از خیر قابلیت های کامل درایو نوری خود می گذرند و از آن ها فقط برای انجام کارهایی مثل نصب برنامه های کاربردی و گوش کردن به سی دی های صوتی استفاده می کنند.
هر چند شما می توانید با کمک این مقاله، جان تازه ای به درایو نوری خود بدمید و زمانی که با فرمت های گوناگون آشنا شدید و توانستید از بروز اشتباهات و خطاها جلوگیری کنید از این که نوشتن بر روی دیسک ها تا چه حد ساده است، شگفت زده خواهید شد. ما همچنین به شما نشان خواهیم داد که وقتی قصد خریدن دیسک های خالی را دارید باید به دنبال چه چیزهایی باشید و چگونه می توانید اطمینان پیدا کنید که این دیسک ها با درایو نوری شما کار می کنند یا نه.

انواع دیسک ها
 

در حال حاضر سه نوع دیسک وجود دارد:
ـ دیسک فشرده یا CD (Compact Disc)
ـ DVD (Digital Versatile Disـ )
ـ (BD (Blu-ray

سی دی
 

نخستین تلاش های تجاری برای تولید سی دی، در سال 1970 توسط شرکت فیلیپس صورت گرفت. این تلاش ها ابتدا با هدف تولید دیسک هایی تحت عنوان ALP صورت گرفت که بتوانند جایگزین مناسبی برای صفحات گرامافون معروف آن زمان یعنی «وینیل» Vinyl Records باشند. از جمله ویژگی های مد نظر این شرکت برای این دیسک ها به منظور حضور بهتر و قوی تر در بازار و توانایی رقابت با نمونه های مشابه در بازار بود.
اما به سبب محدودیت های موجود، دیسک طراحی شده قطری معادل 20 سانتیمتر داشت که انتظارات آن ها را برآورده نمی نمود. لذا پروژه بطور موقت ترک شد تا اینکه 7 سال بعد یعنی در سال 1977 با پیگیری جدی تر پروژه توسط مسئولین شرکت فیلیپس، پروژه به نتیجه نهایی خود نائل آمد. در ابتدا نام هایی همچون Compact Rack، Mini Rack و Min Disc برای این رسانه پیشنهاد شد، اما نهایتاً نام "لوح فشرده" برای آن برگزیده شد و امروزه ما این رسانه را تحت عنوان این نام می شناسیم. بعد از آن، اولین سی دی در ماه مارس سال 1979 در شهر آیندهوون هلند، توسط شرکت فیلیپس، به بازار معرفی شد.
بعد از آن طی سفری که شرکت فیلیپس به ژاپن انجام داد، با شرکت سونی بر سر وضع یک سری استاندارد برای تولید سی دی ها به توافق رسید که این توافقات، موفقیت و فراگیری هر چه بیشتر این رسانه را در بازارهای جهانی تضمین می نمود. از جمله این توافقات آن بود که دیسک تولیدی توسط شرکت فیلیپس قطری معادل 5×11 سانتیمتر داشت که می توانست 60 دقیقه موسیقی را در خود ذخیره کند؛ از طرف دیگر شرکت سونی عقیده داشت که این دیسک ها باید توانایی ذخیره کردن 74 دقیقه موسیقی را در خود داشته باشند که این مقدار در دیسکی به قطر 12 سانتیمتر امکان پذیر بود.
لذا تصمیم بر آن شد که این دیسک ها با قطر 12 سانتیمتری تولیدی شوند. مدت زمانی که شرکت سونی بر روی آن تاکید داشت، در واقع مدت زمان سمفونی نهم بتهوون بود که همان سمفونی معروف اوست که هنگام ساخت آن ناشنوا بود. بعدها اولین موسیقی که یکی از پر فروش ترین هایی بود که بر روی این رسانه به فروش رفت، همین سمفونی بود. پس از آن شرکت سونی هم بی کار ننشست و اقدام به تولید این رسانه نمود.

دی وی دی
 

پس از موفقیتی که کمپانی هایی همچون سونی و فیلیپس در تولید سی دی ها، برای ذخیره موسیقی بدست آوردند، بعد از آن در سال 1995 به فکر تولید رسانه ای افتادند که جایگزین فرمت وی اچ اس شده و بتواند یک فیلم را با کیفیت بالا و بطور پیوسته در خود ذخیره کند. از این رو با این هدف به تولید فرمت MMC (Multi Media Compact Disk) روی آوردند.
همزمان با این دو شرکت، شرکت هایی نظیر توشیبا، تایم وارنر، هیتاچی، ماتسوشیتا الکتریک، پایونیر، تامسون، جی وی سی و کداک، فرمت SD (Super density) را معرفی نمودند. چندی بعد در سال 1996، با میانجیگری شرکت آی بی ام این شرکت ها با یکدیگر متحد شده و اولین اتحادیه تولید دی وی دی استاندارد، با نام ابتدایی کنسرسیوم دی وی دی که بعدها به «دی وی دی فاریوم» تغییر نام داد را تشکیل دادند. این اتحاد در حالی رخ داد که شرکت های سونی و فیلیپس اعلام کردند که در صورتی موافق با این استاندارد خواهند بود که در فرمت MMCD اصلاحاتی صورت بگیرد. نهایتاً این اتحادیه در روز هفتم ماه اوت سال 1997 با حضور چند شرکت اولیه شکل گرفت.
حضور در این اتحادیه به معنی محدودیتی برای اعضا تلقی نمی شد و آن ها فقط می بایست پیشنهادات خود را برای ایجاد و شکل دهی استانداردی واحد به این انجمن ارائه می کردند تا در آنجا مورد بحث و بررسی واقع گردد و از طرفی استانداردهای شکل گرفته بصورت پیشنهادی برای اعضا ارسال می شد که آن ها الزاماً موظف به رعایت آن ها نبودند؛ اما از آنجا که این استاندارد برای هماهنگی هر چه بیشتر بین محصولات تولیدی شرکت ها ایجاد شد و نقش عمده ای در جهانی شدن این محصول داشت، از این رو شرکت های عضو، منافع خود را در اجرای استانداردهای مربوطه می دیدند. بدین ترتیب اولین دی وی دی در سال 1996 با بازار عرضه شد. این دیسک در ابتدا با نام «دیسک ویدئویی دیجیتالی» معرفی شد، اما بعدها به دلیل کاربردهای گسترده آن با نام «دیسک چند منظوره دیجیتالی» نیز شناخته شد.
شکل گیری این اتحادیه در سال 1997 برای مدت 10 سال پیش بینی شده بود. اما در سال 2007 به مدت 10 سال دیگر نیز تمدید گردید. امروزه بیش از 160 شرکت عضو اتحادیه هستند و عضویت در آن برای همه شرکت ها ممکن است.
اما این پایان کار نبود، پس از تولید DVD های استاندارد توسط شرکت های عضو اتحادیه دی وی دی فاریوم و وضع استانداردهای مربوطه، شرکت های دیگر به معرفی استاندارد دیگری پرداختند. این شرکت ها ابتدا استاندارد جدید خود را در این اتحادیه مطرح کردند، اما مورد تایید اعضای آن واقع نشد. بعد از بحث و بررسی و مجادله های فراوان بین این شرکت ها و اتحادیه، آنها به این نتیجه رسیدند که با استاندارد جدید آن ها موافقت نخواهند شد؛ پس تصمیم گرفتند اتحادیه مستقل دیگری با نام DVD-ROM Alliance تأسیس کنند.
اگر شما یک نرم افزار که بر روی دیسک عرضه می شود را بخرید، به احتمال زیاد این دیسک از نوع CD-ROM یا DVD-ROM است. ROM به معنای حافظه فقط خواندنی است و بدین معنا است که نمی توانید چیزی بر روی دیسک بنویسید و آن دیسک فقط قابل خواندن است. اگر می خواهید داده ها را بر روی یک CD بنویسید، به یک CD-R یا DC-RW نیاز دارید که اولی فقط یک بار قابل نوشتن است. در حالی که دومی می تواند پاک شود و چندین بار بر روی آن نوشته شود. RW به معنای Rewriteable یا قابل نوشتن است.

اغلب درایوهای CD/DVD می توانند هم بر روی CD-R و هم بر روی دیسک های CD-RW بنویسند.
اگر چه CDها، برای مجموعه هایی کوچک و موسیقی مناسب هستند، اما فقط می توانند 700 مگابایت داده را بر روی خود ذخیره کنند در نتیجه برای فایل های بزرگی مثل فایل های ویدئویی که فطرتاً حجیم هستند، مناسب نخواهند بود این جایی است که DVDها وارد میدان می شوند.
DVD-ROM های تک لایه یا Single-Layer می توانند تا 4,7گیگابایت (4700 مگابایت) داده را در خود ذخیره کنند اما درست مثل CD-ROM ها فقط می توانند خوانده شوند و نمی توان چیزی بر روی آن ها نوشت.
نسخه های Dual layer می توانند8,5 گیگابایت داده (DVD-9) را بر روی خود ذخیره نمایند.
وقتی موضوع DVD های قابل نوشتن به میان می آید، بحث ما کمی پیچیده تر می شود زیرا در این حوزه دو فرمت رقیب یعنی DVD+R و DVD-R وجود دارد (ما به شما نشان خواهیم داد که چگونه می توانید نوعی دیسکی که درایو شما می تواند بخواند یا بر روی آن بنویسد را مشخص کنید). نسخه های +R و-R فقط یکبار قابل نوشتن هستند اما DVD+RW و DVD-RW قابل نوشتن نیز که در دسترس هستند، نمونه های دو لایه یا Double Layer محسوب می شوند.

اندازه رسانه
 

طرحCD های استاندارد برابر 12 سانتیمتر است اما نمونه های 8 سانتیمتری آن ها نیز وجود دارد که با عنوان Min CD و Mini DVD شناخته می شوند. این نوع دیسک ها که برای کار در کمکوردهای DVD طراحی شده اند، درست به همان شکل دیسک های عادی عمل می کنند .
تقریباً تمام درایو های DVD قادر هستند آن ها را بخوانند اما به واسطه سایز آن ها، از ظرفیت های کم تری برخوردار هستند دیسک های DVD تک لایه 8 سانتیمتری می توانند 1,4 گیگابایت داده بر روی خود ذخیره کنند، اما نمونه های دو لایه این دیسک ها قادر هستند تا 2,6 گیگابایت داده را ذخیره نمایند.
یکی دیگر از نمونه های این نوع دیسک DVD-RAM ها هستند. اکثر DVDهای قابل نوشتن از قابلیت نوشتن تا 1000 بار بر خوردار هستند که این برای اغلب کاربران کافی است. هر چند می توان DVD-ROM ها را به شکلی ساخت که تا 100000 با بر روی آن نوشته شود به نظر می رسد که شما از این نوع دیسک ها که برای مصارف خاصی مثل آرشیو کردن اطلاعات و داده ها تولید می شوند و در ضمن قیمت زیادی هم دارند در درایو نوری خود استفاده کنید.
بطور کلی، از DVD-RAM برای ذخیره کردن داده ها استفاده می گردد در حالی که DVD-ROM برای نگهداری فیلم ها و موسیقی مورد استفاده قرار می گیرد. علیرغم در دسترس بودن هر دو دیسک مذکور، DVD-RAها گران تر از
DVD-ROM ها می باشند. از آنجایی که DVD-ROMها فقط خواندنی (read-only) هستند، توسط استودیوهای تولید برای ذخیره سازی محتوای مولتی مدیا و عرضه به بازار قرار می گیرند.

Blu-ray
 

جدیدترین فرمت دیسک، Blu-ray است. این نوع دیسک که می تواند تا 25 گیگابایت در هر لایه و در مجموع 50 گیگابایت داده را برروی دیسک دو لایه ذخیره کند، برای توزیع ویدئوهای با کیفیت بسیار بالا مورد استفاده قرار می گیرد. مثل CD و DVD، دیسک های Blu-ray نیز به شکل فقط خواندنی یا BD-ROM، یک بار قابل نوشتن یا BD-R و قابل نوشتن مجدد یا BD-RE عرضه می شوند.
در حال حاضر Blu-ray بیشتر برای ذخیره ویدئو با وضوح بسیار بالا به کار برده می شود.
دیسک های Blu-ray از نظر ظاهری شبیه دیسک های دی وی دی و سی دی هستند و گنجایش آن ها 25 گیگابایت (یک لایه) یا 50 گیگابایت (دو لایه) است. دی وی دی و سی دی با اشعه قرمز کار می کنند اما بلو - ری همانطور که از نامش پیداست با اشعه آبی کار می کند. نام Blu-ray از لیزر آبی بنفشی که در آن برای ذخیره و بازیابی استفاده می شود گرفته شده است. به موجب اینکه این نوع لیزر دارای طول موج کوتاهتری (405 نانومتر) می باشد در نتیجه داده ها و اطلاعات بیشتری نسبت به فرمت دیسک های DVD که دارای لیزر قرمز (650 نانومتر) هستند، را می توان روی دیسک های Blu-ray ذخیره نمود. یکBlu-ray دو لایه توانایی ذخیره 50 گیگابایت، بیشتر از 5 برابر ظرفیت یک دیسک های DVD دو لایه را دارد.
دیسک های Blu-ray توسط انجمن دیسک Blu-ray، گروهی از شرکت های ارائه دهنده لوازم الکترونیکی، سخت افزار کامپیوتر (computer hardware)، و شرکت های تولید کننده تصاویر متحرک ایجاد گردید. در تکاپوی فرمت های دیسک های نوری با ظرفیت بالا، دیسک Blu-ray با فرمت HD-DVD رقابت کرد. در آن زمان توشیبا شرکت اصلی حمایت کننده فرمت HD-DVD بود. در سال 1998 HDTV در بازار مصرف پدیدار گشت اگرچه بطور عمومی پذیرفته نشده بود و پخش و ضبط در آن ها گران تمام می شد. در واقع، به وسیله ای که رمزنگاری HD بر روی آنها منطبق شود، مورد نیاز بود. در حالی که VHSهای شرکت JVC و HDCAMهای شرکت سونی این امکان را دارا بودند، به دلیل استفاده از طول موج کمتر لیزر، چگالی بیشتر در رسانه های نوری ممکن شد.

پایان رقابتBlu-ray با HD-DVD
 

بعد از چند سال از گذشت رقابت بین دو فرمت، در سال 2008 میلادی، فرمت HD-DVD مغلوب این رقابت شد. توشیبا یکی از حمایت کنندگان فرمت HD-DVD رسماً اعلام کرد که توسعه این فرمت را متوقف و دیسک های مبتنی بر این فرمت را عرضه نخواهد کرد. بسیاری از فروشگاه های عرضه کننده دیسک های HD DVD نیز از فروش آنها اجتناب کردند و اندک شرکت های حامی این فرمت نیز مجبور به پیروی از فرمت رقیب یعنی Blu-ray شدند و توشیبا نیز صدها میلیون دلار روی HD-DVD خسارت دید.
یکی از دلایل پیروزی فرمت Blue Ray، حمایت بزرگترین شرکت های فیلم سازی از این فرمت است. هنگامی که استودیو برادران وارنر عنوان کردند که از دیسک های Blue Ray استفاده می کنند، ضربه بزرگی به HD-DVD وارد آمد همانطور که هم اکنون فقط نامی از بتاماکس باقی مانده است.
البته انجمن Blu-ray در آوریل 2010، فرمت جدید BDXL برای کاربردهای تجاری (126GB) و IH-BD برای مصرف کنندگان عادی با ظرفیت 100GB را عرضه نمود. فرمت BDXL یکبار قابل نوشتن بوده و نسخه IH-BD بصورت rewritableعرضه خواهد گردید.
به طورکلی، نوع دیسکی که شما انتخاب می کنید، به مقدار داده ای که می خواهید بر روی آن ذخیره کنید، این که قصد داشته باشید بعداً فایل ها را بر روی آن بنویسید و این که بعدا می خواهید چه استفاده ای از آن بکنید، بستگی دارد. به عنوان مثال اگر بخواهید دیسک های ویدئویی و فیلم را برای استفاده بر روی یک پخش کننده DVD به کار ببرید، از نوع فرمتی که دستگاه پخش شما پشتیبانی می کند، آگاهی پیدا کنید. به عنوان مثال، برخی از پخش کننده ها فقط از DVD+R پشتیبانی می کنند و DVD-R ها را پخش نمی نمایند.

منبع: بزرگراه رایانه - شماره 138.